Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Yolu

Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru, ülke içinde etkin olan tüm idari ve hukukî süreçlerin tüketilmesinden sonra bireyler tarafından başvurulabilecek ikincil nitelikte bir yargı yoludur.
 
Bireysel başvuru, kişiler arasındaki özel hukuk ilişkilerini kapsamaz. Bireysel başvuru, devletin kamu gücünün aktif ya da pasif oluşundan kaynaklanan hak ihlâllerini kapsamaktadır. Bu hak ihlâlleri, kamu gücü tarafından gerçekleştirilmiş ya da gerçekleştirilmemiş işlem ya da eylemler sonucunda ortaya çıkmış olmalıdır.
 
Kamu gücünün ihmalleri de bireysel başvuru kapsamındadır. Zira kamu gücünün ihmali sonucunda oluşacak hak ihlâlleri ve zararların ülke içindeki idari ve hukuk yollarında çözüme kavuşturulamamış olması durumunda, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru söz konusu olabilecektir.
 
Bireysel başvuru, Anayasa tarafından teminat altına alınmış olan temel hak ve özgürlüklerin yanı sıra, Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından imzalanarak kabul edilmiş olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi  kapsamında yer alan insan haklarının gözetilmesini kapsamaktadır. Bu bağlamda Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru, bir yönüyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde yapılan başvurulara benzerlik göstermektedir.
 
Bilindiği üzere Türkiye insan haklarına riayet etme konusunda İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesine de taraftır. Taraf olunan sözleşmelerdeki haklara uygun düzenlemeler ve uygulamalar yapmak hem bu sözleşmelere taraf olmanın gereğidir hem de hukuk devleti olmanın doğal bir sunucudur.
 
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru hepimizin malumudur 07.05.2010 günlü, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının bazı maddelerinde değişiklik yapılması hakkında kanunun 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandumla kabul edilmesiyle hukuk sistemimize girmiş yeni bir hak arama yoludur.
 
Yeni olmasının yanında hem mevcut idari ve yargısal hak arama yollarından hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde düzenlenen bireysel başvuru mekanizmasından farklılıklar içermesi bu yolun tanıtılmasını daha da önemli hale getirmektedir.
 
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru başvurular 23 Eylül 2012 tarihinden itibaren fiilen alınmaya başlamıştır. Bireysel başvuru; temel hak ve özgürlükleri, kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin diğer başvuru yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil nitelikte bir hak arama yolu olarak tanımlanabilir.
 
Herkes; Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi
 
Birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilecektir. Bireysel başvuru ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabilecektir.
Kamu tüzel kişileri bireysel başvuru hakları bulunmamaktadır. Özel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabileceklerdir.
 
Yalnızca Türk vatandaşlarına tanınan haklarla ilgili olarak yabancılar bireysel başvuru yapamayacaklardır. Bireysel başvurular Anayasa Mahkemesinin resmi internet sitesi olan www.anayasa .gov.tr adresinde bulunan formu kullanılarak yapılacaktır.
 
Başvuru dilekçesinde başvurucunun varsa temsilcinin kimlik ve adres bilgilerinin işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle ihlal edildiği ileri sürülen hak ve özgürlüğün ve dayanılan Anayasa hükümlerinin başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamalarının başvuru yollarının tüketildiği , başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih ile varsa uğranılan zararın belirtilmesi gerekir.
 
Başvuru bir avukat tarafından temsil ediliyorsa, vekaletnamenin sunulması da gerekmektedir. Bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği tarihten başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir. Başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması halinde Mahkeme yazı işleri tarafından eksikliğin giderilmesi için başvuru yapan tarafından ya da temsilcisi tarafında on beş günü geçmemek kaydıyla bir süre verilecektir.
 
Başvuru; Anayasa Mahkemesine şahsen yapılabileceği gibi diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilecektir. Bireysel başvuru için avukat tutulması zorunluluğu ise bulunmamaktadır. Yüksek mahkeme tarafından yapılacak inceleme sonunda başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilecek; ihlal kararı verilmesi halinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilecektir.
Mahkemenin esas hakkındaki kararları gerekçesiyle birlikte ilgililere ve Adalet Bakanlığına tebliğ edilecek ve Mahkemenin internet sayfasında yayımlanacaktır.
 
Günün Sözü:
“Kuvvete dayanmayan adalet aciz, adalete dayanmayan kuvvet zalimdir.” (Blaise PASCAL)
 
Abdulbaki AKBAL
S.M.Mali Müşavir