Özel İstihdam Büroları

22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 7. Maddesinde değişiklik yapılarak geçici iş ilişkisi ile uygulama farklı bir noktaya getirildi. Genel olarak kamuoyunda “kiralık işçi yasası” olarak geçti. Söz konusu yasal düz enleme yapılmıştı ancak yönetmelik yayınlanmadığı için uygulamaya geçmedi. Nihayet 11 Ekim 2016 tarih 29854 sayışı Resmi Gazetede Özel İstidam Büroları Yönetmeliği yayınlandı ve bu vesile ile bu haftaki makalemizin konusunu oluşturdu.

Özel İstihdam Büroları, bilhassa işsizliğin pratik bir şekilde azaltılması ve İş-Kur üzerindeki yüklerin hafifletilmesi için özel istihdam büroları kurulmuştur. İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmesi ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık etme işi, Türkiye İş Kurumu yanında bu amaçla GERÇEK veya TÜZEL  kişiler tarafından kurulan özel istihdam büroları tarafından da yapılabilecektir.
 
Özel istihdam büroları, Türkiye İş Kurumu’nca iş piyasasının ihtiyaçlarına göre belirlenecek sayıda ve aranan koşulları yerine getirenler arasından seçilen bürolara çalışma izni verecek ve bu bürolarda kamu kurum ve kuruluşları dışında iş ve işçi bulma faaliyetlerinde bulunabilecektir. 
 
Ancak yurt dışında çalışmak üzere iş bulunan kişilerin, hizmet sözleşmelerinin İş-Kur’a onaylatılması zorunlu olacaktır.  

Özel İstihdam Büroları faaliyetleri hangi alanlarda olacak? 
 
-İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yapar.
-İşgücü piyasası ile istihdam ve insan kaynaklarına yönelik hizmetleri yürütebilir.
-Mesleki eğitim düzenleyebilir.
Ancak Özel istihdam büroları toplu işçi çıkarılan işyerlerinde sekiz ay süresince kamu kurum ve kuruluşlarında ve yer altında maden çıkarılan işyerlerinde özel istihdam bürosu aracılığı ile geçici iş ilişkisi kurulamaz.
 
Bununla birlikte , işçinin kayıt dışı çalışması, sendikaya üye olması veya olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesi şartlarını taşıyan anlaşmalar geçersizdir.
 
 Özel istihdam büroları nasıl kurulur?
 
 Özel istihdam bürosu kurulması belirli prosedür ve şartların yerine getirilmesine bağlıdır ve bu şartları sıralarsak;
a)-Yetkili kişilere ait T.C: kimlik numarası beyanı ve yabancı uyruklu kişiler için Bakanlıktan alınan çalışma izin belgesinin örneği,
 
b)-Yetkili kişilere ait en az lisans düzeyinde öğrenim belgesinin onaylı örneği,
 
c)-Yetkili kişilerin; Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkum olmamaları ve buna dair yazılı sicil beyanı,
 
d)-Çalıştırılacak nitelikli personelin bu belirtilen koşulları taşıdığını gösterir belge veya onaylı örneği,
 
e)-Özel istihdam bürolarının, münhasıran iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetlerinin yapılması için tahsis edilmiş iş arayanla görüşme yapılabilecek şartlara uygun fiziki bir mekana veya internet sayfasına sahip olmadığına ilişkin beyanı,
 
f)-İş arayanlara, işe yerleştirmelere ve açık işlere ilişkin kayıtların ve istatistiki bilgilerin elektronik ortamda derinlemesine, kayıt ve muhafazasına ve elektronik iletişime uygun teknik donanıma sahip olmadığına sahip olmadığına dair beyan,
 
g)-Tacir sıfatı kazanmış olanlar için kuruluş ve değişikliklere ilişkin ticaret sicil gazeteleri ile kayıtlı oldukları ticaret ve veya sanayi odalarından alınmış faaliyet  belgesi tacir sıfatını taşımayan diğer tüzel kişiler için kurmuş oldukları iktisadi işletmenin iş ve işçi bulmaya aracılık yapacağını içerir hükmün yer aldığı ticaret sicil, esnaf sicil kaydı,
 
h)-Şahıslara ait imza beyanı Tüzel kişilerde yetkili olduğuna dair imza sirküleri,
 
ı)-Vergi levhası.
 
Bu belgeler incelendikten sonra Özel istihdam bürosu faaliyet izni verilebilmesi için;
-Kurum alacağının bulunmaması,
-Kurumca belirlenen masraf karşılığının ödenmiş olması,
-Başvuru tarihinde brüt asgari ücret tutarının yirmi katına denk gelen miktarda teminat verilmesi,
 
Gerekmektedir. Özel istihdam büroları, bulundukları yerin ticaret siciline kayıtlı olmak ve Kuruma bilgi vermek kaydıyla aynı ilde şube açabilir. Şube açabilmek için nitelikli personel çalıştırması ve gerekli teminat yatırma zorunluluğu aranmaz.
 
Özel istihdam bürolarının işçi ile olan ilişkisinde dikkat edilmesi gereken hususlar;
 
Geçici işçi sağlama sözleşmesi kapsamında özel istihdam bürosu aracılığı ile başka bir işverene ait işyerinde çalıştırılan işçiye geçici işçi denir.
Özel istihdam bürosu geçici işçi ile bir sözleşme imzalaması gerekir. Sözleşmede belirtilen sürenin dolmasına rağmen geçici iş ilişkisinin devam etmesi halinde; geçici işçi çalıştıran işveren ile işçi arasında sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş sayılır. Bu durumda özel istihdam bürosu işçinin geçici iş ilişkisinden kaynaklanan ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden sözleşme suretiyle sınırlı olmak üzere sorumludur.
 
Özel istihdam bürosu geçici işçilerin ücretinin ödendiğini gösteren belgeleri aylık olarak geçici işçi çalıştıran işverene ibraz etmekle yükümlüdür.
Geçici işçi çalıştıracak işveren, grev ve lokavtın uygulanması sırasında geçici iş ilişkisiyle işçi çalıştıramaz. Söz konusu istisna çerçevesinde geçici iş ilişkisi ile çalıştıran işçi sayısı işyerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemez. Ancak  on ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde beş işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilir.
 
Geçici işçi sağlama sözleşmesi ile çalışan işçi sayısı, 4857 sayılı Kanunun 30’uncu maddesinin uygulanmasındaki engelli çalıştırma sayısı özel istihdam bürosu ve geçici işçi çalıştıran işverenin işçi sayısına dahil edilmez.
 
Sonuç: 
Özel istihdam büroları geçici işçi çalıştıran işverenler ile işçi arasındaki ilişkilerde bir köprü görevini oluşturacaktır. Diğer bir ifade ile geçici işçi ile işveren ilişkisi özel istihdam bürosunca sağlanır. Geçici işçi çalıştıran işveren özel istidam bürosundan temin ettiği işçiye işin gereği ve geçici işçi sağlama sözleşmesine uygun olarak geçici işçisine talimat verme yetkisine sahiptir. Geçici çalıştıran işveren kendi işçilerine gösterdiği muameleyi göstermek ve işyerindeki sosyal hizmetlerden eşit muamele ilkesince yararlandırmak zorundadır.
 
Günün Sözü :”İnsanlar iki sınıfa ayrılırlar? Ya akılları vardır, inançtan yoksundurlar ya da inançları vardır, akıldan yoksundurlar.” (August Bebel)

Abdulbaki AKBAL
Mali Müşavir-Bağımsız Denetçi
[email protected]