Aqil Çiye ?

Aqil  çiye û  Aqil  çawaya ?   Bikêrhatina wî  û  bi  karanîna vî  Aqilî  bi  çi weznê  tê feslandin, bersiva vêna  çiye?    Dibêjin  Îmamê  Cahfer  ji feqhê xwe  Ebû henîfe  pirs  kir  ku  Aqil  çiye ?   Ebû henîfe  fikirî  bîstekê,  dîsa  Îmamê Cahfer  pirs kir  ku  aqil  çiye?  Dîsa  Ebû henîfe  bersiv  neda,  derba  sisiya  ji nûde  Îmamê Ebû Henîfe  got: Aqil  xêr  û  şere  yani  qencî û xerabîye.   Îmamê  Cafer  got: Nexêr  ne  wisaye,  wexta  ku  tu  qencîkê bikê  anî  xerabîkê  bikê  herkes  zanê  ku  te  qencî kir  anî  xerabî kir.  Ebû Henîfe  ku  ji vê  zêdetir  ez  nizanim  ka tu  bêje,  aqil  çiye?   Îmamê  Cahfer got: Aqil  ewe  ku  xêr û  şer  qencî û xerabîyê  jihev  cidwa dikê pisporê  nav biri ye,  Însanê  qenc û pîs  jev di vewajêrê Aqil  eve!
        Aqil  Hiş  û  fêhm  koka wî  ji sê  xala tê  bingihê.   Aqilê  seyar  biharî  heye,  aqilê  sabît yanî  dicîde heye, ê normal  heye.   Ev  hersê  made  çawana ?    Aqlê diciyê xwede  her wextî  şiyara  qadire,  qadir cewabe,  rêberekî  pispore,  çeke  ku tu xwe pê biparêzê,  xeletiya  nakê, hertim  di riya rastde  dimeşê!    Lê  ev  aqil  herwextî û bi herkesîre  peyde nabê,  ji  hezarî  yek pêre  heye,  ev  dana  Xwedaye,  Xweda  nadê  herkesî.   Aqilê  duyemîn  bihariye   seyare  kêlîkna  di şuxulê  dikevê  xulobata   bi têştê  xerîp  dilebikê  di hundurwê wî  qalkê  serîde  gelek  tîşta  tênê  rojevê.   Ew xuwdyê wî  aqilê  biharî  seyarjî  di wê kêlyêde  li xwe  bahwerdibê,  dibêjê  ez  gelek  zaneme û ez karim  her tiştî bikim.
   Ew  feqîrê ku  aqlê wî  jêre xweş dıkê  berê xwe didê  dîwana  nav    Zanyar û  Rewşenbîra  Pispora  ku  peyvekê an dudûwan  axivê,  ew  aqil  tevan  dibê  girrik  li nav  hev diqelibê  nema  tiştik  tê bîrawî   xwe  di  hetikênê!   Aqilê  sêyemîn  bi piranî  normalin  bi  xilbeyî  aqil  tijbihne hev.  Ev  Aqilê  ku  bi piranî  tijbihne  hevdû  pêwîste  ku  ev bêne  perwerde kirin.  Çawa  perwerde?   Ezê  ji were  mînakê bêjim, ev  masa ku  ez li ser di xebitim  berê  qormê darêkêbû û bi çi  şêweyî bû  çiqas  kirêk û  xwehr bû.  Lê  di çend  tezgeha û  xîzara re  derbasbû  heta ku  hate vê rewşê û xweşikbû  ez li ser di xebitimîşê min dimeşê gelekî xweşe!
   Aqil  divê  perwerde bibê  gelek  lezgîne  ku ê vî welatî,  gelême  perwerde bibin, ji bo ku  emjî  bighêjne  xelkê  cîhanê,  ku  emjî  karibin  wekî  siyasetmedar û rewşenbîrê  Alemê  emjî zanibin  Heq û Huqûq  çawane û Aşîtî  wek hevî  çiye ?   Aqil  ne di bedil û qerewatê deye  aqil  ne di berîka tije pere û difrê deye,  aqil  ne di şaş û cibê dirêj deye,  aqil ne ji  piçûkatî û meznatiye.  Pêşî  aqil  dana Xwedaye  û  dûvere  di  perwerde û  xwendinê deye  di nava  civînê  mezinde  serpêhatinê,  aqil distewihê. 
    Dewlemendî  çiye  û  feqîrtî  çiye?   Feqîrê  malê dinya yê  hene û  feqîrê  aqil  hene.  Ji van  herdû  xala  kîjan  zore ?    Ew  feqîrê  malê dinya yê  gelek  zor û zahmetî  di kişênê  lê nakevê  teqanê bê qam û  riyê  bê şerfîtiyê  hey ji xwe heye!  Lê  ew feqîrê têr pere  lê  mixabin  aqil  nîne  ev  siûdeke  Xweda  pere  danêde  lê  aqil nebê  ti fêdê  ji wan  pera  nakê,  ji xeynî ku  zikê xwe  wekî  dermala  dagrê  başqe  nizanê,  ku ev tenêjî bê dîsa  normale  lê carna  evê têr pere  dikevine  teqanê mezin  û riyê  pîs û bê şeftî,  amalviritî  eve!   Birayên delal  raman  gelek  dûvdirêje  ku  ez  berdewam bikim  dih rûbel têrê nakin,  emê hinekî  kurt  lêxin  ku  mere lêkolînerbê  daxwazbê  hindik jî  mere  fêmdikê.   Birano  min  helbestek  nivîsye  di nivîskar . com de  li ser  Ahmeqê  ji xwe  razî.  Gelê me  gelekî  vê helbestê  di xwînin.  Îşê  vanê ku  herwextî  ji xwe razîne  gelek  zore  bi wanre  derbas nabꅠ 
  Belê  hevalno  sietne  ku  bi pîla  dişuxwulin  hene  wexta  pîla wan  ziîf dibê  siet şeşe  ew dibê  duwazdeh   an  siet   dibê  deh  ew  hîn  pênce   gelek  însanê me  aqlê wan  bûye  wekî  wan  sietê   kelp,  heroj  tu dibê  tamîrê   çêdikêjî  dewama wê  sieteke,  ev  însanê  ku serêwan bûye  wekî  wan sieta,  bi wanre  hevaltî  nabê.   Ezê  dawya  axavtinê  bînim  şad û bextewarbin.