Mardin'in Midyat ile Nusaybin ilçeleri arasında kalan Beyazsu, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Fen‐Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünde doktora yapan Mahsum Bozdoğan tarafından bilimsel araştırmaya konu oldu.
Hatay Mustafa Kemal Üniversitesinde görevli Dr. Öğr. Üyesi Ergin Canpolat danışmanlığında tezini hazırlayan Bozdoğan, Suyun yeryüzündeki tüm canlılar için hayati bir unsur olduğunu belirtti.
Küresel İklim Değişikliği ile beraber gelinen bu noktada insanlar, suyun önemini gün geçtikçe daha çok özümseyip hayatlarını bu yönde şekillendirme zorunluluğu ile yaşadığını aktaran Bozdoğna, "Bu bağlamda Beyazsu Havzası'nın (Nusaybin) yer şekilleri ve doğal sistemler bakımından ele alıp değerlendirdik. Bu çalışmamızı "Beyazsu Havzası’nın (Mardin) Flüvyal Jeomorfolojisi ve Hidrografik Özellikleri" başlığıyla TÜBİTAK TR Dizin'de taranan bir dergide yayımlayıp sempozyumda sunuldu" dedi.
Tezin özeti şöyle,
"Ülkemizin güneydoğusunda jeomorfolojik olarak; Mardin-Midyat Eşiği adı ile ifade edilen yüksek karstik plato, Arap platformunun, Miyosen (23 milyon yıl önce)’den itibaren Anadolu plakasını sıkıştırması ve altına dalması sonucunda kısmen çarpılmış ancak daha çok blok halinde yükselmiştir. Mardin-Midyat Eşiği üzerindeki Beyazsu havzasının büyük bölümü ortalama 900-1400 m yüksekliğindeki platoluk bir alandan oluşmaktadır. Bununla birlikte yapılan morfometrik analizler, havzada yükseltinin kademeli olarak kuzeybatıya doğru arttığını göstermektedir. Havzada, 630 m’den 1070 m’ye kadar 10 adet yükselti kademesi tespit edilmiştir. Bu kademeler arasında ortalama 50 m yükselti farkının olması tektonik hareketlere bağlı gençleşme ile açıklanmıştır. Böylece, Beyazsu ve Karasu akarsuları da karstik platformda derine doğru gömülerek dik yamaçlı derin antesedant vadiler meydana getirmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, havzada tespit edilen başlıca jeomorfolojik birimler; flüvyokarstik depresyonlar, kanyon vadiler, lapya, dolin, uvala oluşumları, birikinti koni ve yelpazeleri, kuesta yapıları, kornişler ve mağaralardır. Vadi uzanış doğrultuları incelendiğinde platform üzerindeki mendereslerin antesedans dolayısı ile zamanla derine doğru gömülerek kanyon görüntüsü aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Mardin-Midyat Eşiğinde karstik yapıdan dolayı yüzeysel akış azdır. Bu durum yağışlı günlerde dahi değişmemektedir. Suların büyük kısmı zemine sızmaktadır. Beyazsu, havzada etkili olan yaz sıcaklığı ve kuraklığına rağmen su seviyesi her dönemde yüksek olan karstik bir kaynaktır. Mevsime bağlı olarak su çıkışında kısmi bir azalma olsa dahi akım değerleri ortalama 3,8 m3/sn civarındadır. Çalışmanın sonucunda Beyazsu kaynağının, akım miktarının fazlalığı beslenme havzasının büyüklüğü ile yeraltı su ağı ve akiferlerinin gelişmiş olması gibi nedenlerle ilişkilendirilmiştir. Çalışmada akarsu akım özellikleri ile meteorolojik olaylar arasındaki ilişkiler açıklanmaya çalışılmıştır. Beyazsu kaynağı kimyasal verileri ile litolojik özellikler ilişkilendirilmiştir."
Beyazsu Havzası'nın Jeoloji, Jeomorfoloji, Klimatoloji, Hidroloji, Vejetasyon ve Toprak Özelliklerinin ele alındığı bu çalışmaya https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/910553 adresinden ulaşılabilir.
