Kategoriler
Değerli okurlarım, sanayi Devrimi, dünyayı yepyeni bir çağa taşıdı. Dünya üzerindeki işçiler de bu çağa ayak uydurmak durumunda kaldı ve hızla yeni iş olanakları olan bölgelere akın etti. Bu “yer değiştirme”, kendini global anlamda göstermişti. Ancak yıllar geçmesine rağmen bu yer değiştirme hala devam ediyor ve bitecek gibi de durmuyor. Bu işin adını koymuş olan devletler, istihdam edilen yabancılar için “Çalışma İzni” zorunluluğu kılıyor. Tabii ki Türkiye’de de durum böyle: çalışma izni olmadan yabancı bir işçi çalışamıyor.
Çalışma izni başvurusu yurt içinden veya yurt dışından yapılabiliyor. Yurt içinden yapılan başvurularda yabancı uyruklu kişinin en az 6 ay süreli alınmış oturma izni olması gerekiyor. Yurt dışından alınan izinlerde ise çalışma izni alındıktan sonra, yabancı uyruklu kişinin 6 ay içinde ülkeye giriş yapması şartı aranıyor. Başvuru sahibinin, çalışma izni başvurusu yapabilmesi için elektronik imzası olması gerekiyor. Çalışma izin başvurularının tamamı internet ortamından yapılıyor. Çalışma izinleri otomasyon sistemine, elektronik imza ile giriş yapıldıktan sonra çalışma izni başvuru formu dolduruluyor ve gerekli olan evraklar sistem üzerinden yükleniyor.
SGK, evde yaşayanlar tarafından yapılabilecek çamaşır, ütü, yemek yapma bahçe işleri, temizlik işleri, alıveriş, bahçe işleri, çocuk, yaşlı ve özel bakınma ihtiyacı olan kişilerin bakım işlerinin ev halkı dışındaki kişiler tarafından yapılmasını ev hizmeti işlerinden sayılmaktadır. Burada belirtilen işler için evde hizmetli olarak çalıştırmada SGK’ya ödenecek prim maliyetleri açısından yerli ya da yabancı uyruklu olup olmadığına göre ödenen primler açısından değişmektedir.
Ev hizmetlerinde yabancı uyruklu personel çalıştırmak üzere ilk etapta ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)’na çalışma izni için başvurunun yapılması gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken yabancı hizmetli çalıştırmada, yaşlı, hasta ve çocuk bakımı dışında konutlarda yabancı personele çalışma izni bakanlık tarafından verilmemektedir. Ancak işverenin bakım gerektirecek hastalığının bulunduğunun sağlık raporu ile kanıtlanması istenmektedir. Özellikle bakım gerektiren ağır haller dışında erkek yabancılara konutlarda çalışma izni verilmemektedir. Diğer bir ifade ile yerlilerin yemek yapma, ütü, çamaşır, temizlik işleri bulaşık yıkama alışveriş gibi ev hizmeti işlerinde istihdamı olabiliyorken yabancı uyrukluların belirtilen işlerde istihdamı mümkün değildir. Yabancı uyruklular sadece yaşlı, hasta ve çocuk bakımı nedeniyle ev hizmetlerinde çalıştırabilmektedir.
Yabancı uyrukluların ev hizmetlerinde çalışabilme izni prosedürlerini yerine getirmeyen işverenlere 2022 yılı için 16.066,00 TL. gibi yüklü idari para cezası kesilmektedir. Türk vatandaşlarının ev hizmetlerinde part-time (kısmi süreli) çalışmaları mümkün iken yabancı uyruklu hizmetlilerin kısmı süreli ya da part-time çalışmaları mümkün değildir. Yabacı hizmetliler için SGK’ya en az 30 gün üzerinden primlerinin yatırılması gerekmektedir. Örneğin yabancı uyruklu bir hizmetli bir ay çalıştıran bir işveren 166,80x30 %37,5=1.876,50 TL. SGK primi ödemesi gerekir.
Türk vatandaşlarının kısmı süreli çalıştırılmaları mümkün bulunmaktadır. Tarafların anlaşmalarına bağlı olarak çalışma saat yada günleri belirlenebilir. Ayda 10 günden az sigortalı çalıştıranlar SGK maliyetleri açısından en çok avantajlı grupta yer almaktadır. 10 günden az çalışma söz konusu ise ev hizmetlerinde çalışan yerlilerin iş kazası ve meslek hastalığı için % 2 oranında prim yatırılması gerekmektedir. Örnek olarak vermek gerekirse; yerli ev hizmetlerinde çalışan bir kişinin bir gün çalışması karşılığında 5004/30=166,80x% 2=3,34 TL. SGK primi yatırılması gerekir. Ayda diyelim ki 8 gün çalıştığı zaman SGK’ye ödeyeceği 8x3,34=26,72 TL’dır.
Ev hizmetlerinde 10 günden az çalışma söz konusu olduğunda, 10 gün ve üzeri hizmetli çalıştırılmaya göre çok avantajlı olduğu görülmektedir. Çünkü 10 gün altında yerli hizmetli ev işlerinde çalıştırıldığı zaman % 2 oranında iş kazası ve meslek hastalığı primi yatırıldığı görülmektedir. Oysa 10 gün ve üzeri yerli ev hizmetlisi çalıştırıldığı zaman % 35,5 oranında daha fazla SGK primi ödeyeceklerdir.
Günün Sözü :”Ben yavaş yürüyen bir insanım, ama hiçbir zaman geriye doğru yürümem (Abraham Lincoin)
Abdulbaki AKBAL / S.M.Mali Müşavir-B.Denetçi