Bu haftaki köşemde yine okurlarımdan gelen bazı sorulara açıklık getireceğim. Bir okuyucum kafasına takılan bir soruyu şöyle sormuştur.
SORU: Bir işyerim var yaklaşık olarak işyerimde 45 ‘in üzerinde ücretli çalıştırıyorum ve hepsinin ssk larını tam olarak yatırmaktayım. Sorum şu : İş kanunu yönünde beni bağlayan başka ne gibi durumlar var o konuda bilgi edinmek istiyorum. Şimdiden teşekkürler. (A.A)
CEVAP: Sayın işletmenim 4773 nolu iş yasasını göz önünde değerlendirdiğimizde 30 veya daha fazla işçi çalıştırılan iş yerlerinde en az 6 aylık kıdemi olan işçilerin geçerli bir sebebi olmadan iş akitlerini feshedemezsin. Bu ne anlama geliyor, çalıştırdığın işçilerin kolaylıkla işlerini kaybetmemelerini anlamında işçiler açısından avantaj teşkil etmektedir. Diğer taraftan devamlı olarak en 50 işçi çalıştıran ve altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı iş yerlerinde her işveren İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KURULU kurmakla ve işyerindeki iş kazalarının meslek hastalıklarının işçilerin ilk yardımı ve acil tedavileri ile koruyucu sağlık hizmetlerinin yürütülmesi amacı ile bir veya birden fazla iş yeri hekimi veya gerektiğinde diğer sağlık personeli bulundurmak zorundadır.
Bu kanun maddesinin yani 4857 sayılı kanunun 80 ile 81’inci maddelerini dikkate aldığımızda ve şu anda çalışan işçi sayınız ellinin altında olduğundan bahsi geçen kanun maddesine uyma zorunluluğunuz bulunmamaktadır. Ancak, çalışan sayınız elli işçi bulunduğunda yukarıda zikredilen kanun maddesine uyma zorunluluğunuz bulunmaktadır. Ancak şu an itibariyle sizi bağlayan sadece 30’ un üzerinde ücretli çalıştırdığınızdan dolayi sizi bağlayan 4857 sayılı kanunun 18’inci maddesi buda neyi ifade ediyor, en az otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçilerin geçerli bir sebebe dayanmadan iş akitlerinin feshedilmeyeceği maddesidir.
SORU: Prim günlerimi doldurmuşum (5225 gün) ancak yaştan emekliliğimi bekleyen birisiyim. 4-a ya göre sağlık yönünden faydalanmam için tekrar prim mi yatırmam gerekir bu konuda bana yardımcı olursanız sevinirim.(M.ADIGÜZEL)
CEVAP: Sayın Adıgüzel, doğum tarihinizi belirtmediğiniz için emekli olmanız için yaş tan ne kadar bekleyeceğinizi tam belirtemiyorum. Ancak şunu ifade edebilirim. Emeklilik için gerekli olan prim ve gün ve sigortalılık süresini dolduranlar ve sadece yaş haddini bekleyenler 4-a kapsamında çalışmalarına devam ettikleri sürece diğer bir ifade ile bir işverenin yanında ücretli olarak çalıştıklarında işverenler tarafından her türlü sigorta primlerini yatırmak zorundadır. Ancak prim gün ve sigortalılık süresini doldurup yaş haddinden emeklilik için bekleyen kişi çalışmıyorsa ilgili kuruma müracaat ederek sadece genel sağlık sigortasına ait primi kendisinin yatırması halinde sağlık yardımlarından yararlanabilir.(5510 sayılı kanun madde 81) bu bilgiler ışığında durumunuz hangisine uygunsa onu dikkate alın.
SORU: Kadınların doğum izinleri ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek istiyorum. Bu konuda beni aydınlatırsanız. Memnun kalırım.(Ş.Y.)
CEVAP: Değeri okurum mademki doğum izinleri ile ilgili ayrıntılı bilgi istemişsin o zaman ayrıntılı bilgi vermek istiyorum. İlk önce kadın işçi kimdir? Kadın işçi halen uygulanmakta olab 4857 sayılı iş yasasında kadın işçi denildiği zaman medeni durumuna bakılmaksızın 18 yaşını doldurmuş tüm bayanlara kadın işçi denilmektedir. Anayasa kimsenin yaşına cinsiyetine uymayan işlerde çalıştırılmayacağını küçükler ile kadınlarında çalışma şartları bakımından korunması gerektiğini hüküm altına alınmıştır. Gebe ve emzikli kadınlar her ne şekilde olursa olsun günde 7,5 saatten ve haftada 45 saatten fazla çalıştırmaları yasal olarak mümkün değildir. Gebe kadınların doktor raporları ile gebeliklerinin belirlenmesi durumunda işverenlerimizin kadın işçileri gece çalıştırması mümkün değildir. Aynı zamanda emzikli kadın işçilerin doğum tarihinden itibaren altı ay süreyle gece vardiyalarında çalıştırılması yasaklanmıştır. Gebe ve emzikli kadın bu durumunu işverene bildirmek zorundadır. Çünkü işveren kadının bu özel durumunu dikkate alarak işyerinde ve çalışma koşullarındaki risklere karşı tedbirler alacaktır. Bu kısa bilgilerden sonra şimdi de kadın işçilerde doğum izni kadardır onu bir irdeleyelim. Kadın işçinin doğum izni, doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra da sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftadır. Gebe kadınların doğumdan önceki sekiz hafta doğumdan sonraki sekiz haftalık süreleri arttırılabilir. Ancak bu sürerlin arttırılabilmesi için çalışılan işyerlerinin özellikleri ve çalışma şartları dikkate alınarak doktor raporu ile arttırılması mümkündür. Gebe kadın işçinin durumu elverişli olup bu durum doktor raporu ile doğrulandıktan sonra doğuma üç hafta kalana kadar gebe işçi çalışabilir. Ancak, doğumdan sonra çalışılan süreler doğum sonrası iznin ilave edilir. Diğer bir anlatımla doğum öncesinde sekiz haftalık doğum öncesi izninin üç haftasını çalışarak geçiren kadın işçi doğumdan sonraki sekiz haftalık iznine ayrıca beş hafta daha ilave edilmek suretiyle doğum sonrası iznini on üç hafta olarak kullanacaktır.
Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz hafta ve doğumdan sonra da sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta doğum nedeniyle işe gelmeyecekleri yasa ile hüküm altına alınmıştır.4857 sayılı iş yasasının 74’üncü maddesi hükmüne göre kadın işçilere verilen doğumdan önceki ve doğumdan sonraki on altı haftalık doğum izinleri yıllık ücretli iznin hesabında çalışılmış gibi sayılır. Dolayısı ile doğum iznini kullanan kadın işçinin doğum izninde süreler normal çalışılmış gibi değerlendirilerek yıllık ücretli iznin hesabında çalışılmış değerlendirilir. Ve işçinin hiçbir kaybı söz konusu olmaz.
Günün Sözü:
“Kazanmak koca bir ömür ister; kaybetmek için bir anlık gaflet yeter.” (Mevlana)
Abdulbaki AKBAL
S.M.MALİ MÜŞAVİR
[email protected]
