E-90 Karayolu üzerinde Suriye ile sıfır noktasında bulunan Nusaybin , Dicle-Fırat arasındaki havzanın yani Mezopotamya’nın kuzey kısmında bulunmaktadır.
M.Ö.4500 yıllarında Subarular tarafından kurulan şehir, M.Ö. 3000 yıllarında Sümer kralı Lugazakis tarafından “Nırbo” olarak adlandırılmış ve Çağ-Çağ deresinin batısında yeniden inşa edilmiştir.
Tarih süresince yukarı Mezopotamya’nın en büyük şehri olarak sürekli yer almıştır.
Kuruluşundan Sümerlerin yıkılışına kadar (M.Ö.2850) Sümer imparatorluğuna bağlı kalmıştır. M.Ö.2850-2300 Yılları arasında Akadlar, M.Ö.2300-2060 Yılları arasında Akad-Sümer imparatorluğu,M .Ö.2060-1800 Yılları arasında Babilliler, M.Ö.1800-1305 Yılları arasında Mitanililer, M.Ö.1305-715 de Asurlular, M.Ö.612-330 Yılları arasında Med-Persler, M.Ö.330 da Selefkuslar, M.Ö.130-M.S.50 Yılları arasında Abgar krallığı, sonrada Romalıların hakimiyetine girmiştir. M.S. 637 Yıllarına kadar şehir sürekli Romalılar ile Sasaniler arasında el değiştirmiştir. M.S. 637 yılında İslam orduları hakimiyetine giren Nusaybin, sıra ile Emeviler, Abbasiler,Mervaniler,Eyubiler,Selçuklular, M.S.1258 de Hulagu hanın eline geçmiş, daha sonra Karakoyunlular, Artukoğulları ve Akkoyunlular , daha sonra da 1516 yılında Osmanlı imparatorluğuna geçmiştir.
Nusaybin in ilk kurulduğundaki adı bilinmemektedir. Ancak Sümerler döneminde “Nırbo” denilmiştir.
Babilliler şehre Armis veya Nisibis, Huri-Mitaniler Nabila,Kenge, Nas-ü-bina, Asurlular Meppin-Suba, Romalılar Antimosya, Süryaniler Nasibina-Sarbo, Sasaniler Ahvaz , Araplar Nasibeyn, Osmanlılar ise Nisebin, Cumhuriyet döneminde de Nusaybin adını almıştır.
Görülüyor ki 4000 yıldır hep aynı isim kullanılmıştır.
Tarihi süreçte bir çok önemli olaya tanıklık eden şehir, en parlak dönemini M.Ö.130 yıllarından başlamak kaydı ile M.S. 637 yılları arasında yaşamıştır. Hıristiyanlık dininin yayılması ile şehirde her türlü eğitimi veren bir fakülte (Üniversite deniliyor) kurulmuş ve eldeki tarihi verilere göre 2000 öğrenci bu üniversitede eğitim görmekteydi. En parlak dönemini ise Mor Yakup rektörlüğü döneminde yaşayan okulun bir Yönetmeliğinin olduğu bilinmektedir.
Nüfus
Şehrin nüfusu 2008 yılına göre 90.568′dır.
1990′da 49.671 olan nüfusu 2000′de 74.110′a, 2007′de 88.296′ya çıkmıştır.
2009 yılında Mardin’in Büyükşehir Belediyesi olması sonrası daha önce Belde olan Akarsu, Duruca ve Girmeli Beldeleri Mahalleye dönüştü.
İlçe merkezi 15, Kırsal Mahalleler ise 90 civarı köy ve mezradan oluşmaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre ilçe merkezi ve bağlı kırsal (köyler) mahallelerin tamamında nüfus;
2015 yılında 116.000,
2016 yılından 102.000,
2017 yılında 103.801,
2018 yılında ise 105.856 kişi olarak açıklandı.
2018 verilerine göre İlçe nüfusundaki dağılıma göre 52 bin 634 erkek, 53 bin 222 kadın bulunuyor.